Giải pháp cho hàng triệu tấn pin xe điện hết vòng đời: Cơ hội tái chế và chuyển đổi xanh
Dự báo đến năm 2035: Hơn 11 triệu tấn pin xe điện bị loại bỏ
Cùng với sự bùng nổ mạnh mẽ của thị trường xe điện, lượng pin xe điện hết vòng đời cũng đang tăng theo cấp số nhân. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), đến năm 2035, thế giới sẽ phải đối mặt với hơn 11 triệu tấn pin lithium-ion bị loại bỏ – gấp 10 lần hiện tại.
Tuy nhiên, thay vì coi đây là mối đe dọa môi trường, các chuyên gia nhận định rằng pin xe điện cũ vẫn còn giá trị tái sử dụng và đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi sang năng lượng xanh.
Pin xe điện hết vòng đời vẫn còn nhiều tiềm năng sử dụng
Theo bài phân tích trên The Conversation (Úc), trung bình một bộ pin xe điện có tuổi thọ khoảng 15 năm và có thể kéo dài đến hơn 40% trong điều kiện thực tế. Khi hết tuổi thọ, pin vẫn còn chứa một lượng lớn các khoáng chất quý như lithium, niken, coban và mangan – nguồn tài nguyên có thể được tái chế để sản xuất pin mới.
Các chuyên gia ước tính 95% thành phần trong pin xe điện có thể tái chế. Đặc biệt, pin hết vòng đời vẫn có khả năng cấp điện cho thị trấn nhỏ hoặc sử dụng cho các phương tiện nhỏ hơn như xe máy điện, xe đạp điện hoặc xe golf.
Phân loại pin xe điện sau sử dụng
Pin xe điện sau khi kết thúc vòng đời được phân loại thành ba nhóm chính:
-
Nhóm pin cao cấp (còn trên 80% dung lượng): Có thể tân trang và tái sử dụng cho xe điện hoặc xe cá nhân nhỏ.
-
Nhóm pin trung bình (60–80% dung lượng): Phù hợp cho các ứng dụng như lưu trữ năng lượng cố định hoặc nguồn điện dự phòng.
-
Nhóm pin thấp (dưới 60% dung lượng): Được đưa vào quy trình tái chế để thu hồi khoáng chất quý.
Tái chế pin xe điện: Giải pháp kép về môi trường và kinh tế
Giảm thiểu ô nhiễm và phát thải CO2
Theo báo cáo của Autocraft EV Solutions – công ty hàng đầu trong lĩnh vực thử nghiệm và tái sản xuất pin EV, việc sửa chữa pin EV thay vì thay thế hoàn toàn có thể giảm tới 93% lượng khí thải CO2, đồng thời kéo dài tuổi thọ của pin.
Trên thực tế, hầu hết sự cố pin EV chỉ liên quan đến một vài cell riêng lẻ. Trung bình, chỉ cần thay thế khoảng một mô-đun là có thể khôi phục công suất lên hơn 90%.
Hiệu quả kinh tế vượt trội
Nghiên cứu của MDPI chỉ ra rằng tái chế pin có thể giúp tiết kiệm 51,3% nguyên vật liệu so với sản xuất mới. Đồng thời, quy trình tái chế cũng tiêu tốn ít hơn 70% năng lượng và phát thải ít hơn 70% khí CO₂ so với việc khai thác nguyên liệu từ mỏ.
Chính sách và xu hướng toàn cầu trong tái chế pin
-
Mỹ: Bang California đã ban hành luật yêu cầu các hãng xe cung cấp dữ liệu về “tình trạng sức khỏe pin” cho các bên tái chế từ năm 2021.
-
Châu Âu: Áp dụng quy định về “hộ chiếu kỹ thuật số cho pin” từ tháng 1/2027, cho phép truy cập thông tin về lịch sử sử dụng và thành phần hóa học.
Việt Nam: Cơ hội và thách thức trong tái chế pin xe điện
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam cần tới:
-
2 triệu bộ pin và 800.000 thiết bị sạc vào năm 2030,
-
5 triệu bộ pin vào năm 2040,
-
Và 1 triệu bộ pin mỗi năm vào năm 2050 để đạt mục tiêu điện hóa phương tiện.
Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực từ 1/1/2024 yêu cầu doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu pin chọn một trong hai hình thức:
-
Tái chế trực tiếp hoặc ủy quyền
-
Đóng phí hỗ trợ tái chế
Tuy nhiên, do chi phí đầu tư cao và lợi nhuận chưa hấp dẫn, phần lớn doanh nghiệp hiện nay chọn phương án đóng phí thay vì đầu tư vào tái chế.
VinFast – Doanh nghiệp tiên phong tái chế pin tại Việt Nam
Hiện tại, VinES (nay đã sáp nhập vào VinFast) là doanh nghiệp tiên phong trong sản xuất và tái chế pin xe điện tại Việt Nam. Từ năm 2022, VinES hợp tác với Li-Cycle – một trong những đơn vị hàng đầu thế giới về công nghệ tái chế pin lithium-ion – để phát triển chuỗi tái chế khép kín, bền vững và quy mô lớn.
Kết luận: Tái chế pin – Hướng đi tất yếu cho tương lai xanh
Việc tái sử dụng và tái chế pin xe điện không chỉ giúp giải quyết bài toán môi trường mà còn tạo ra giá trị kinh tế bền vững. Trong bối cảnh nhu cầu xe điện tại Việt Nam và thế giới ngày càng tăng, đầu tư vào công nghệ tái chế pin chính là chìa khóa để đạt được mục tiêu “Net Zero” và phát triển năng lượng bền vững.
